Czy znasz tradycje wielkanocne?

Przed nami Wielki Tydzień, ważny okres dla chrześcijan. Czas przygotowania na przyjście Zmartwychwstałego Jezusa. To nie tylko okres zadumy, ale i radości z odradzającego się życia i odradzającej się przyrody. Niech w ten wiosenny nastrój wprowadzi Was utwór „Wszystko kwitnie” w wykonaniu Skaldów: https://www.youtube.com/watch?v=RvOaIABDeJI

Z tymi świętami związane jest wiele tradycji, które w różnych regionach Polski są nadal kultywowane. W Wielki Czwartek chłopcy ze wsi wyganiali Wielki Post, hałasując kołatkami (dzwony kościelne milczały aż do Niedzieli Wielkanocnej). Do dziś księża praktykują w ten dzień obrzęd polewania stóp dwunastu mężczyznom. To na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy Chrystusa z apostołami.

Wielki Piątek to dzień wyciszenia. W Kościele nie ma mszy świętej (to jedyny taki dzień w roku), natomiast gromadzą się tam wierni, którzy modlą się w ważnych dla siebie intencjach. W niemal każdym polskim kościele jest nocne czuwanie przy grobie Jezusa, którego pilnują strażnicy (strażacy, harcerze, żołnierze).

Wielka Sobota to Wigilia Wielkanocy. Podczas nabożeństwa w tym dniu święci się ogień, wodę i ciernie. Ogień symbolicznie spala to, co stare, woda daje życie. Sobota to również dzień święcenia pokarmów. Zgodnie z tradycją święconka powinna zostać przygotowana już w Wielki Piątek.

Do koszyczka wkładamy:

• baranka – symbol zmartwychwstałego Chrystusa,
• jajka – symbol rodzącego się życia,
• chrzan – symbol siły,
• wędlina – symbol płodności i dostatku,
• ser – symbol zdrowia dla zwierząt hodowlanych,
• sól – symbol oczyszczenia domostwa od złego oraz istota prawdy,
• ciasto (babka) – symbol wszechstronnych umiejętności.

Naturalnie barwiono jeden z ważniejszych symboli świąt Wielkiej Nocy – jajka. Ten symbol rodzącego się życia odnosi się także do Jezusa, który pokonał śmierć. Dawniej wierzono, że pisanki mają magiczną moc, np. mogą uzdrawiać chorych. Nigdy ich nie lekceważono. Dziś o ich mocy przypominamy sobie właśnie podczas Wielkanocy – to przecież jajka są pierwszą potrawą spożywaną w Niedzielę Wielkanocną. Składamy sobie życzenia i dzielimy jajkiem.

Jeśli lubicie prace manualne, zachęcamy Was do własnoręcznego wykonania pisanek. Oto nasza propozycja: https://www.youtube.com/watch?v=mwWgC626krE

Wielkanoc, tak jak Boże Narodzenie, ma swoje specjały. Zgodnie z tradycją należy je przygotować właśnie w piątek. Trzeba się spieszyć, ponieważ po sobotnim święceniu nie powinno się już nic sprzątać ani przygotowywać.

Tradycyjne świąteczne potrawy to:

• żurek – czyli barszcz biały,
• kiełbasa – zwykle biała, na ciepło,
• szynka wędzona w jałowcowym dymie,
• ćwikła z chrzanem,
• pieczone mięso,
• własnoręcznie wykonana babka,
• mazurek z artystycznymi dekoracjami,
• pascha.

Według tradycji stół świąteczny powinien być przykryty białym obrusem i udekorowany liśćmi bukszpanu. Na środku stołu stawiamy baranka, np. na łączce z rzeżuchy. Rzeżucha to symbol sił witalnych i rodzącego się życia. Niedziela to najważniejsze święto chrześcijańskie, nazywane dawniej Paschą. Następnie zasiadamy do świątecznego rodzinnego śniadania.

Wielkanocny Poniedziałek (lany poniedziałek, śmigus-dyngus) to czas radości, zabawy, psikusów, na które wszyscy czekali przez cały okres postu. W tym dniu polewamy się wodą. Dawniej śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami – śmigus oznaczał tradycyjne smaganie, czyli uderzanie wierzbowymi gałązkami lub polewanie wodą. Wszystko w formie zabawy – chłopcy smagali dziewczęta po gołych łydkach. Dyngus to inaczej wykup. Chłopcy chodzi od domu do domu i w zamian za życzenia i śpiew domagali się wykupu w postaci pisanek, słodyczy, pieniędzy. Z czasem połączono te zwyczaje i dziś tylko polewamy się wodą. Śmigus-dyngus przetrwał do dzisiejszych czasów – zabawa ta, szczególnie najmłodszym przynosi wiele radości. Pamiętajmy jednak, że w tym przypadku zasada im więcej, tym lepiej nie każdemu może się spodobać. Kilka kropel wody zdecydowanie wystarczy!

Nikt nie chce czuć się jak kurczaczek z historyjki:

Dawniej chodzono po wsi z kogutem – symbolem sił witalnych i urodzaju. Kogutek był mile widzianym gościem w każdym gospodarstwie. Z czasem żywe zwierzęta zastąpiły te gliniane, drewniane.

Inne zwyczaje wielkanocne

Co region, to inne zwyczaje – niektóre kultywowane do dziś, inne już całkiem zapomniane. W okolicach Limanowej w Wielkanocny Poniedziałek chodzą tzw. „śmiguśne słomioki”. Ręce i nogi mają oplecione słomą, noszą słomiane kamizelki i czapy na głowach. Twarz zasłania im futrzana maska. Chodzą już wczesnym świtem, stukają kijami, „turkają” i zbierają smakołyki. Muszą obejść wszystkie domy zanim zaświeci słońce.

Z kolei w okolicach Wieliczki znana jest tzw. Siuda Baba. Chłopcy przebierają się tam w stare kobiece stroje, zaczepiają przechodniów i proszą o datki na „tabaczkę”.

Na kaszubskich wsiach śmigus-dyngus wyglądał inaczej. Gromada chłopców wyruszała na wieś w nocy z gałązkami jałowca w ręku. Dziewczęta na tę okazję zakładały spodnie, ponieważ obawiały się smagania jałowcem po gołym ciele.

Z Wielkanocą wiąże się wiele pięknych tradycji. Dzięki nim te święta są jeszcze bardziej radosne. To także okazja do spotkań towarzyskich i rozmów, cieszenia się wspólnie spędzanym czasem i budzącą się do życia przyrodą.

Z okazji Wielkiej Nocy wszystkim Pracownikom Szkoły oraz Kolegom i Koleżankom życzymy, by wschodzące Słońce Świąt Wielkanocnych umacniało nadzieję i dawało radość na każdy dzień. Niech nie zabraknie nikomu zdrowia i wiary w lepsze jutro.

Samorząd Szkolny